Rust als ondernemersvaardigheid: de vergeten sleutel tegen burn-out.

Ik ben opgegroeid in een ondernemersgezin. Op zondag werd de telefoon niet opgenomen. Punt. Het antwoordapparaat ging aan en dat was heilig. Zondag was de enige dag waarop het werk even op afstand bleef. Na sluitingstijd zette ik geen voet meer in de winkel. Want als een klant je zag, “had je het zitten”, er was altijd wel iemand die “gewoon snel iets nodig had”. Leveranciers kwamen vaak rond het middaguur. Velen maakten er een punt van als ze moesten wachten tot na de middagpauze. Behalve Marcel. Marcel deed zijn middagdutje in de camionette en wachtte rustig tot 13 uur. Een uitzondering die we waardeerden. 

En dan waren er nog de klanten die vijf minuten voor sluitingstijd binnenstapten voor een grote aankoop. “Kom morgen terug” zei je niet. Dus bleven mijn ouders, soms tot ver na sluitingstijd. In 1996 viel mijn vader van een dak. Drie rugwervels gebroken. Gelukkig geen blijvende schade. Na wat noodzakelijke rust ging hij weer aan het werk, vanuit een rolstoel. Want de zaak moest draaien. Er was geen vangnet, geen tijd om volledig te herstellen. Grenzen stellen was toen al belangrijk om niet voortdurend in het werk gezogen te worden. Maar het kon nog. Je kon de telefoon uitzetten. De deur dichtdoen. Het antwoordapparaat aanzetten.

Altijd aan staan...

Veel zelfstandigen staan nooit meer helemaal uit. Zelfs als je fysiek niet aan het werk bent, draait je hoofd door. Je denkt aan die bestelling, dat mailtje, die factuur. Ons lichaam is niet gemaakt voor permanente paraatheid. Het stresssysteem , bedoeld voor korte pieken , blijft draaien. Je batterij loopt leeg, maar opladen lukt niet meer.

Breinrust: een verdwijnend goed

Vroeger zat men in de zomer voor de deur. Een stoel, een glas, een praatje met de buren. Soms gewoon kijken naar wat er voorbij kwam. Dat waren momenten van breinrust, zonder dat we het zo noemden. In sommige Oosterse landen zie je het nog: mensen die gewoon zitten, niets doen, kijken naar de straat. Niet omdat ze lui zijn, maar omdat rust deel uitmaakt van het leven. Hier voelen we ons al snel schuldig als we niets doen. Alsof elke minuut productief moet zijn. Zelfs ontspanning wordt ingepland en geoptimaliseerd. We zijn verleerd om gewoon te zijn, zonder doel.

Als je energiesysteem op rood slaat

Ons lichaam kan prima omgaan met stress, maar alleen in korte pieken. Denk aan een sprint om de bus te halen, of een drukke dag voor een deadline. Je hartslag gaat omhoog, je spieren staan klaar, je hoofd is alert. Daarna hoort er rust te komen. Als je altijd “aan” staat, krijgt je lichaam die rust niet meer. Het stresssysteem blijft draaien, dag en nacht. 

Het is alsof je een motor op volle toeren laat draaien zonder ooit het gaspedaal los te laten. Eerst word je sneller moe. Dan reageer je trager. Tot zelfs slapen je niet meer oplaadt. Op dat moment springt je energiesysteem op rood. Je lichaam trekt aan de noodrem, omdat jij het niet deed. Dat is burn-out: niet gewoon moe, maar volledig leeg.

De paradox van de moderne zelfstandige

We hebben meer hulpmiddelen dan ooit: smartphones, apps, sociale media. Ze maken ons sneller, efficiënter, bereikbaarder. Maar precies die bereikbaarheid maakt dat we nooit meer helemaal stoppen. Waar mijn ouders vroeger de telefoon konden uitzetten en het antwoordapparaat aanzetten, staat de lijn nu altijd open. En met die open lijn blijft ook je hoofd openstaan voor werk.

Waarom dit verhaal belangrijk is

De stijging van burn-out bij zelfstandigen is geen teken van zwakte. Het is een signaal dat de manier waarop we werken niet meer in balans is met wat een mens aankan. We hebben niet alleen nieuwe vaardigheden nodig om ons werk te doen, maar ook om onszelf te beschermen. Grenzen stellen. Rust toelaten. De telefoon soms uitzetten. 

Want ondernemen is geen sprint. Het is een lange tocht. En wie onderweg nooit stilstaat, haalt de eindstreep misschien wel, maar niet in goede gezondheid.

Hartelijke groeten,

Jolien Careye - Ondernemer-en bedrijfscoach